11η Νοεμβρίου 1912 | Η Χίος Κτήσις Ελληνική

Αυτή η ιστορική μέρα του περασμένου αιώνα έχει αποτυπωθεί στη συνείδηση του κάθε Χιώτη ως επέτειος της απελευθέρωσης του νησιού από την Οθωμανική κατοχή και της ένωσης του μετην υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα. Όπως ήταν όμως φυσιολογικό, το πέρασμα από την μια κατάσταση στην άλλη δεν έγινε αυθημερόν.Τα γεγονότα που ακολουθησαν την εμφάνιση του ελληνικού στόλου έξω από το λιμάνι του νησιού ήταν πολλά, αφού η Χίος αποτελούσε σημαντικό πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο των Τούρκων και η παράδοση της ήταν γι'αυτούς σχεδόν αδιανόητη παρόλο που η Οθωμανική αυτοκρατορία κατέρρεε σε όλα σχεδόν τα μέτωπα.Έτσι τα γεγονότα της απελευθέρωσης του νησιού διήρκησαν από την 11^η Νοέμβριου μέχρι και την 21^η Δεκεμβρίου 1912,οπότε και ολόκληρος ο τουρκικός στρατός με τον αρχηγό του, συνταγματάρχη Ζιχνή Βέη ,παραδόθηκαν στα χέρια του ελληνικού στρατού κατοχής. Όλα το διάστημα των 41 ημερών στην πόλη και στην ύπαιθρο συνέβαιναν διαπραγματεύσεις , μάχες , επιθέσεις, οπισθοχωρήσεις , ανακωχές και γενικά επικρατούσε μια πολεμική ατμόσφαιρα η οποία δεν έχει συνειδητοποιηθεί σε όλο της το μέγεθος από τους σύγχρονους κατοίκους του νησιού. Η έρευνα μέσα από τις εφημερίδες της εποχής που αποτελούν τις σημαντικότερες πηγές καταγραφής της ιστορίας μας περιγράφει ακριβώς την κατάσταση.

Η εμφάνιση του ελληνικού στρατού στα νερά της Χίου έγινε το πρωινό της Κυριακής 11 Νοεμβρίου 1912 , ημέρα γιορτής των πολιούχων του νησιού Αγίων Βικτώρων. Ο στόλος αποτελούμενος σχεδόν ολόκληρος από μεταγωγικά ατμόπλοια, δεν εντυπωσίασε ούτε φόβισε την Τουρκική Διοίκηση, αντιθέτως προκάλεσε ειρωνικά σχόλια όπως την ιστορική ρήση του Ζιχνή , ο οποίος ενημερώθηκε για την εμφάνιση του την στιγμή που έπαιζε μπιλιάρδο και βλέποντας το πέλαγος είπε: ''Μανταρίνια ή πορτοκάλια έρχονται να φορτώσουν αυτοί με τα καράβια τους''.Οι πρώτες διαπραγματεύσεις για ειρηνική παράδοση όπως ήταν φυσικό έπεσαν στο κενό, αφού ο Τούρκος στρατιωτικός είχε αποφασίσει να αντισταθεί μέχρι εσχάτων κι έτσι την ίδια κιόλας μέρα ξεκίνησε η απόβαση του ελληνικού στρατού στο Κοντάρι. Οι μάχες και ο βομβαρδισμός από τα κανόνια των πλοίων ανάγκασε τα τούρκικα στρατεύματα να εκκενώσουν την πόλη και να οπισθοχωρήσουν προς τον Κορακαρη. Έτσι η 12^η Νοέμβριου βρήκε την πόλη να έχει καταλειφθεί πανηγυρικά από τον ελληνικό στρατό κατοχής του συνταγματάρχη Ν.Δελαγραμμάτικα.Οι επόμενες μέρες ήταν μέρες σκληρών μαχών. Ο τακτικός ελληνικός στρατός με τη βοήθεια των εθελοντικών αντάρτικων σωμάτων που είχαν συσταθεί στα Καρδάμυλα και τη Βολισσό, των αντάρτικων σωμάτων Κρητών , Ικαριωτών , ακόμη και Αγιορειτών καλογέρων , έδωσε πολλές μάχες με τα τουρκικά στρατεύματα που είχαν οχυρωθεί αρχικά στο Προβάτειο, στο Αίπος και μετά στο Πιτυός και την Αμυθούντα.Την 16^η Δεκεμβρίου ο Ζιχνή Βέης βλέποντας την ματαιότητα της αντίστασης θέλησε να διαπραγματευτεί την παράδοσή του. Οι όροι όμως που έθεσε κρίθηκαν απαράδεκτοι από τον Έλληνα συνταγματάρχη και το επιτελείο του κι έτσι στις 21 Δεκεμβρίου τα ξημερώματα αποφασίσθηκε γενική επίθεση σε όλα τα μέτωπα η οποία έκανε τον Τούρκο αρχηγό να παραδοθεί άνευ όρων και το τουρκικό στράτευμα οδηγήθηκε αιχμάλωτο στην πόλη. Από την ημέρα εκείνη ολόκληρη η Χίος ήταν πλέον ελεύθερη.

Φωτογραφία: Αριστερά ο Συνταγματάρχης Ν.Δελαγραμμάτικας,
κέντρο ο ελληνικός στόλος έξω από το λιμάνι της Χίου, δεξιά ο Τούρκος στρατιωτικός διοικητής του νησιού Συνταγματάρχης Ζιχνής Βέης.

Πηγή: Περιοδικό ''ΠΕΛΙΝΝΑΙΟ'' Χίος Οκτώβριος 2001